Islam Hukukunda Hakkin Kötüye Kullanilmasi

Angebote / Angebote:

Islam hukukunun vahiy kaynakli bir hukuk sistemi oldugu dolayisiyla birinci temel kaynagini Kur an-i Kerim in, ikincisini de onun uygulamasi mahiyetindeki Hz. Peygamberin sünnetinin olusturdugu malumdur. Allah in hukukun temel ilkelerini vazetmeyi, Hz. Peygamberin de bunun tatbikat ve egitimini üstlenmis bulunmasi insanlik icin bir rahmettir. Cünkü insani duygulariyla, idealleriyle, düsünceleriyle, madd-manev bütün yönleriyle en iyi taniyan sadece O dur. Peygamberi de alemlere rahmet olarak gönderilmistir. Bu sebeple insanlik bu ilah mesajdan kendisini soyutlayamaz. Iste o zaman bir takim uzun tecrübeleri yasamaya gerek kalmadan saglam ve gercek bilgiye ulasilabilecektir. Hakkin Kötüye Kullanilmasi Teorisi bu konuda tipik bir örnektir. Kur an-i Kerim ve Hz. Peygamber in temel ilkelerini ve genel esaslarini vazettigi, sahabe ve onlardan sonra da Islam hukukcularinin basarili bir sekilde hem objektif hem de sübjektif ölcüleriyle oldukca genis bicimde tatbik ettikleri hakkin kötüye kullanilmasi yasagi düsüncesine modern bati dünyasi, uzun süre tecrübe ettigi ferdiyetcilik akiminin sosyal hayatta dogurdugu olumsuz sonuclardan sonra ancak XIX. yüzyilin ikinci yarisinda ulasabilmistir. Bu gün hemen cagdas ülkelerin tamami bu düsünceyi kabul ederek kanunlarinda yer vermislerdir. Isvicre Meden Kanunundan iktibas edilen Türk Meden Kanunu da 2. maddesinin 2. fikrasinda ayni hükme yer vermistir. Iste bütün bunlar 1932 yilinda Lahey de toplanan Milletlerarasi Modern Hukuk Konferansi nin modern hukukun kaynaklarindan birisi olarak kabul ettigi Islam hukukunun, cagdas hukuk ve egitiminde sadece Hukuk Tarihi cercevesinde ele alinan alt ve tal bir bilim dali ve ilgi konusu olmasindan ziyade mukayaseli hukuk acisindan ele alinmasi, yeni hukuk teori ve cözüm arayislari icin potansiyel bir güc ve asirlarca uygulama alani bulmus bir tecrübe birikimi olarak görülmesine de ihtiyac bulunmaktadir.Hakkin kötüye kullanilmasi teorisi önemine binaen bir cok arastirmacinin dikkatini cekmis ve bu konuda oldukca zengin bir literatür ortaya cikmistir. Ancak mevcut literatür üzerinde yaptigimiz ön arastirmada bunlardan bir cogunun oldukca yüzeysel oldugu, bir kisminda da hakkin suiistimali kavraminin kanuna karsi hile ve haksiz fiil gibi bazi hukuk mefhumlarla arasindaki iliski yeterince ortaya konulamadigi, Kur an ve Sünnetteki hakkin kötüye kullanilmasi yasagina delil getirilen nasslarin degerlendirilmesinde bazi önemli noktalarin eksik birakildigi, bir takim ictihadi görüslerin yeterince analiz edilmedigi ve Türkce de de böyle müstakil bir arastirmanin bulunmadigi gözlemlenmistir. Zaten Islam dünyasinda bu mevzuda kaleme alinmis bir cok makale ve eserin temelinde merhum Mahmoud Fathy nin La doctrine musulmane de l abus des droits Islam Hukuku nda Hakkin Kötüye Kullanilmasi Paris 1913 adli eseri vardir. Bu calisma, iyi bir emek mahsulü, önemli bir boslugu dolduran kiymetli bir arastirma olmakla birlikte onun da bazi noktalari eksik biraktigi ve mesela Hanbellerin görüslerine yer vermedigi seklinde bazi noktalardan tenkide tabi tutulabilir. Bu tür müsahede ve tespitler bizi bu konuda yeni bir calisma yapmaya sevkeden temel amil olmustur.Calisma bir giris ve dört bölümden olusmustur. Giriste oldukca genis bir kapsama sahip olan hak kavrami sadece konuyu ilgilendirdigi kadariyla ele alinmis, birinci bölümde hakkin kötüye kullanilmasi kavraminin bütün yönleriyle ortaya konmasina, tarihcesine ve mukayeseye imkan verebilmesi icin modern hukuk sistemlerindeki durumuna yer verilmistir. Ikinci bölümde Islam hukukuna göre hakkin kötüye kullanilmasi yasagini olusturan deliller üzerinde durulmus, nasslar degerlendirilirken müfessirlerin ve fukahanin görüslerine yer verilmis, ayetlerin inisinden önce konu ile ilgili uygulamalar ve o anki ortam dikkate alinarak bir sonuca ulasilmaya gayret gösterilmistir. Ücüncü bölüm Islam hukuk doktrininde hakkin kötüye kullanilmasi konusundaki tartismalara ayrilmis, burada her mezhebin temel kaynaklarindaki bilgiler tetkik edilmis ve hakkin suiistimalinin tarih seyir icerisinde aldigi sekil ve bu konuda Islam hukukcularinin görüsleri tespit edilmeye gayret gösterilmis, nihayet dördüncü bölümde hakkin kötüye kullanilmasindan dogan hukuki sonuclara yer verilerek calisma tamamlanmistir.Böyle bir calismadan esas maksadimiz bir sadaka-i cariye edinme düsüncesinden hareketle son yillarda Islam hukuku alaninda ülkemizde yapilmis bulunan degerli arastirmalar zincirine bir halka ekleyebilme arzusudur. Eger bu hedefe yaklasabilmis isek bu bizim icin en büyük mutluluk kaynagi olacaktir. Hatasiz kul olmaz sözü geregince elbette bizim de bu calismamizda yapmis oldugumuz bir takim hatalar, gözden kacirdigimiz eksiklikler olabilir. Bunlarin iyi niyetle karsilanacagini ümit ediyorum.