Dua Saatleri Kitabi

Angebote / Angebote:

1904 yilinda yayimlanan Dua Saatleri Kitabi Das Stundenbuch Rainer Maria Rilkeyi Alman sairler arasinda yirminci yüzyilin ilk büyük sairi katina yükselttigi gibi Modernist siirin de köse taslarindan biri olmustur. Ilkinden sonuna, adeta bir uzun siir gibi anahtar sözcüklerle, bir tür ic kopcalarla birbirine baglanan bagimsiz ama basliksiz siirlerden olusan bu basyapit simdi bütünlügü icinde okunabilecek Türkcede de...TadimlikÖnsözKayip giderken o an, dokununca banaparlak, madeni bir vuruslaTitrer duyularim. Duyumsarim Muktedirim tüm boyutlariyla günü yakalamaya.Yüksel Özoguzun cevirdigi elimizdeki kitap Rilkenin Studenbuch adli yapitinin bir bütün olarak Türkceye ilk cevirisi. Gerci Türk okuru bu kitabin icerdigi bazi siirlerle A. Turan Oflazoglunun 1976da Secilmis Siirler Adam Yayinevi ve 1994te Ahmet Cemalin Rilke Kavram Yayinlari adli seckileriyle tanismisti. Ancak bu cevirilerin Türk okurunda uyandirdigi merak ve ilgi uzun bir süredir yeni siir cevirileriyle yeterince beslenememis tir. Dua Saatleri Kitabi adiyla Türkceye cevrilen bu siir kitabini Rilke yasaminda dönüm noktasi diye nitelenen Rusya seyahatinden hemen sonra, 1898de, yirmi üc yasindayken yazmaya baslar, kitap 1905te yayimlanir. Rilke Rusyanin ucsuz bucaksiz dogasinin ve sade insanlarinin kendisini degis tirdigini, orada varligin onu özgürlüge kavusturan baska boyutlarini yakaladigini söyler. Stundenbuch Almancada Ortacagda oldukca yaygin olan dua kitaplarina verilen addir. Ünlü ressamlarin resimleriyle süslenen bu kitaplar giderek soylu kisi lerin huzura kavusmak icin sik sik basvurduklari kitaplara dönüsür. Rilkenin elimizdeki siir kitabi da bir tür dua kitabidir. Lirik Benin, bir rahibin, Tanri arayisini, dualarini, sorularini, celiskilerini anlatir. Rahip Hayatina Dair, Haciliga Dair ve Yoksulluk ve Ölüme Dair adlarini tasiyan üc bölümden olusan bu kitabi yazarin kendisinin tek bir siir, siirlerin her birini ise birer sarki olarak degerlendirdigi bilinir. Daha baslangicta kitabin tasidigi ad, iceriginin Tanri ile iliskili oldugunu vurgular. Ancak, Rilkenin aradigi Tanri Hiristiyanlarin tanrisi degildir. Gerceklestirilmesi gereken ortak bir etik anlayisi sunmadigi gibi, yasa mdan sonra bir hayat da vaat etmez. Rilkenin Tanrisi Nie tzsche ve romantizm geleneginin, Rilkeyle cagdas Kafka, Freud, Musil, Gustav Mahler ve daha pek cok ismin de yapitlarina yansittiklari bir degisi min, Avrupa kültüründeki cöküs olgusunun disinda düsünülemez. Genc Rilke Tanrinin böylesine uzakta, gercekligin ötesinde, erisi lmez bir yerde olusundan yakinir, onu gerceklikte, nesnelerde ve kendi icinde, öznede arar. Arayistaki amacinin ise ona erismek ya da onu tanimlamak degil, sadece onu ya da ona giden yollari aramak oldugunu söyler. Dua Saatleri Kitabinda bu ickin yasa nti yansitilir. Ancak, bu yasa ntinin icerdigi yogunlugun Rilkenin daha sonraki yillarda sonelerinde uyguladigi gibi klasik, kapali, bicimsel sinirlar iceren bir anlayisiyla dile getirilmesi olanaksizdir. Rilke bu yasa ntiyi bir yandan imge, ritim ve melodiyle yogrulmus bir dil, öte yandan alisilagelmis her tür bicim sinirlarini asa n acik bicim araciligiyla somutlastirir. Imgeler ve melodi öngörülen dize bicimini sürekli zorlar ve asa r, bu asis ise kafi ye düzenini etkiler, hatta kitalarin yapisini ve uzunlugunu her sefe rinde yeniden belirler. Alisilagelmis kaliplar yikilir. Siirde sürekli degise n bir kafi ye düzenine ve dize sayisi sürekli degise n kitalara rastlariz. Imge ve ses yüklü bu arayis siirini Türkceye cevirirken Yüksel Özoguzun yazarin ne söyledigi kadar nasil söyledigine büyük özen göstermis oldugu görülmekte. Özoguz Rilkenin uzun soluklu dizelerinin olusturdugu gerilimi, dilin duygu yogunlugunu ve tinisini Türkcede duyumsatir okura. Sözün anlam boyutunu, gene sözle olusan görsellikten ve melodiden ayirmadan, olusturduklari bütünlükten ödün vermeden aktarmayi amaclayan bir ceviri anlayisiyla yaklasir siire. Dua Saatleri Kitabi, Rilkeyi cok genis cevrelerde ünlü kilan bu ilk uzun siir, nesnelerin, varligin özüne yönelik bir arayis siiriydi. Siiri isi tsel niteligi nedeniyle sarki diye niteleyen ozan, ilerdeki yillarda Siir varligin kendisidir diyecektir.